“Wij eisen meer koopkracht!” Vakbonden kondigen de ene actie na de andere actiedag aan omwille van een gedaalde koopkracht. Maar kampt de burger in België effectief met een koopkrachtprobleem of is het eerder gevoelsmatig?
Corona, corona, corona
Dat Covid-19 zorgde voor een gezondheidsschok over de ganse wereld is intussen oud nieuws. Maar corona heeft ook een belangrijk aandeel in de economische situatie van vandaag. Zo zorgde de epidemie voor een noodstop in het aanbod. Ook raakte het beperkter aanbod omwille van de verstoring van aanvoer moeilijker bij de consument. De inkomsten kenden een ongeziene terugval, waardoor de vraag sterk terugliep. Echter wordt vaak vergeten welke inspanningen overheden in samenwerking met de NBB e.a. hebben geleverd om de Belgische inkomens zoveel mogelijk te beschermen. Ook bedrijven werden waar mogelijk sterk uit de scherpe economische wind gezet. Maar tegen welke kostprijs?
Niet enkel in België maar wereldwijd dienden overheden hun economie te ondersteunen. Zo kregen nationale en centrale banken van de overheden de opdracht om koste wat het kost deflatie te vermijden. De neerwaartse tendens moest worden doorbroken, want deze zou immers het BBP van ieder land verder de dieperik induwen. Overheidsschulden schoten hierdoor als een raket omhoog en men kwam rode pennen tekort om de budgettaire tekorten te noteren. Maar dankzij deze tussenkomsten van de overheden lijkt wel de implosie en ondergang van het marktsysteem te zijn vermeden. De stijging van schulden en tekorten is echter opmerkelijk groter dan bijvoorbeeld tijdens de financiële crisis van 2008-2009 met de naam de ‘Grote Recessie’. What’s next?
De combinatie van een stimulerend monetair beleid enerzijds om de vraag hoog te houden en de verstoring in het aanbod anderzijds zorgde voor plotse prijsstijgingen. De verstoring van het aanbod werd door de geopolitieke spanningen tussen Oekraïne en Rusland ongezien versterkt en duidelijk binnen onder andere het segment van energie. De olie- en gasprijzen piekten als nooit ervoor.
Oeps, fout in koopkracht
Doordat de Belg in tegenstelling tot bijvoorbeeld de buurlanden een automatische loonindexering kent, verloor de gemiddelde Belg alvast weinig koopkracht t.g.v. de stijging van de energieprijzen. Zo is volgens een studie door de Nationale Bank van België in 2021 het beschikbaar inkomen van Belgische gezinnen zelfs toegenomen. Maar is het dan louter een gevoelsmatig probleem?
De gemiddelde Belg bestaat niet en daar ligt net het probleem. Want de automatische loonindexering beschermt niet elke Belg even goed. Hebben vakbonden in het verleden dan fouten gemaakt bij het onderhandelen en verdedigen van de automatische loonindexering? Misschien. Want huishoudens met de laagste inkomens zien gemiddeld 7,3% van hun beschikbaar inkomen verdwijnen richting gas en elektriciteit. Voor gezinnen met de hoogste inkomens is dit gemiddeld slechts 2,3%. Wanneer naast alle andere uitgaven, deze uitgavepost plots stijgt met een factor X lijkt het duidelijk dat de automatische loonindexering zelf een onevenwicht creëert.
